Aquaponik Sistemler
Şilan Atbaş - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstütisü, Tarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
Aquaponik, topraksız tarım ile balık yetiştiriciliğinin birlikte yapıldığı bir sistemdir. Son yıllarda ortaya çıkan ve hızla gelişen bu sistem daha çevreci ve ekonomik oluşu nedeniyle talep görmeye başlamıştır. Sistemin temeli sürdürülebilir balık yetiştiriciliği üzerine kurulmuştur ve sistemde yetiştirilebilen bitki türleri geliştirilmektedir. Genellikle bu sistemde hızlı yetişen bitki türleri kullanılmaktadır. [1]
Tarım alanlarının yok edilmesi, çarpık kentleşme, endüstrileşme ve artan tüketim talebi nedeniyle son yıllarda üretimde farklı sistemler geliştirilmekte ve denenmektedir. Üretimde kullanılan kimyasalların kontrolsüz kullanımı sonucu ekolojik dengenin git gide bozulması insan sağlığı üzerindeki zararlarının artması kimyasallardan ari bitkilerin yetiştirilmesi ihtiyacını doğurmaktadır. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilen topraksız tarım hidroponik sistem, profesyonel seraların yanı sıra evinizin balkonunda dahi yetiştiricilik yapmanıza olanak sağlar. Küçük alanlarda üretim yapmanızı sağlayan hidroponik sistemle daha sağlıklı bitkiler elde edebilirsiniz.
Hidroponik sistemlerin yaygın olarak kullanılmaya başlanmasından sonra bu sistem çeşitli dallara uyarlanmaya başlanmış ve Aquaponik sistem geliştirilmiştir. Aquaponik sistemde temel sürdürülebilir balık yetiştiriciliği olup aynı ortamda bitki yetiştirmektir. Kurulan mekanizma, mevcut bir akvaryum içerisinde yetiştirilen balıklar ve kökleri suya temas halinde gövdeleri ise sudan bağımsız tutulan bitkiler vardır. Sistemin mantığına dayanarak farklı mekanizmalar kurulabilmektedir.
Şekil 1. Aquaponik sistem çalışma mekanizması. [2]
Yukarıda şematize edilmiş Aquaponik sistem görülüyor. Akvaryumda yetişen canlıların beslenmesi sonucu oluşan dışkı çeşitli mikroorganizmalar ile birlikte bitki için besleyici forma getiriliyor. Buradaki su, bir pompa yardımıyla Hidroponik kısımda yetiştirilen bitkilere gönderiliyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir hususta bitkilerin yeteri miktarda ışığı almalarıdır. Bitkilerin yetiştiği hidroponik kısımda ortamın şartları yetiştirilen bitkiye göre değişmektedir. Yetiştirilecek bitki \ bitkilerin istedikleri ortam ısısı, tuz, mineral gibi ihtiyaçları arasında büyük farklılıklar olmamalıdır.
Aquaponik sistemde besin maddeleri bakımından zengin olan atık, hidroğonik üretimdeki bitkileri beslemek için kullanılır. Bitki kökleri ve kökbakterileri sudaki balık için zararlı olabilecek atıkları ayrıştırır. Balık dışkısı, yosun ve çürümüş balık yemlerinden oluşan ve balık için toksikiteyi artıran atıklar hidroponik sistemdeki yapay besinlere organik bir alternatif olarak kullanılır. Hidroponik sistem biofiltre gibi davranarak balık tanklarından gelen sudaki amanyak, nitrat, nitrit ve fosforu ayrıştırır. Ve balık için temiz olan su tekrar balık tanklarına pompalanır. [1]
Aquaponik sistemlerde kullanılan en yaygın balık türleri, Tilapia, Levrek, Alabalıktır. Kuzey Amerika’da ticari işletmelerde Aquaponik sistemler Tilapia üzerine kurulmuştur.
Aquaponik sistemin, düşük su kullanımı ile üretim yapmak, doğal balık emülsiyonu ile organik gübreleme, katlı sistem sayesinde küçük alanlarda büyük miktarda üretim yapabilmek, pestisit gibi kimyasal ilaçların kullanılmaması gibi avantajları vardır. Sistemin maliyetli oluşu ve kaynak bilgisinin az oluşu dezavantajlarındandır.
Şekil 2. Van Valiliği ve Erasmus Plus’ın Aquponik Sistemler projesi kapsamında Slovenya’da yapılan uygulamalı eğitim
Van Valiliği ve Erasmus Plus’ın Aquponik Sistemler projesi kapsamında Slovenya’da yapılan uygulamalı eğitimden bir fotoğraf.
Şekil 3. Yukarıdaki balık tanklarında ki pompalar yardımıyla hidroponik alandaki bitkilere iletilmektedir.
Referanslar
1. Kargın H., Bilgüven M., (2018) Akuakültürde akuaponik sistemler ve önemi. Bursa Uludağ Üniversitesi
2. Şekil 1. 7 Temmuz 2020 tarihinde https://www.muhendisbeyinler.net/akuaponik-sistemler-nedir/ internet sitesinden alınmıştır.
3. Şekil 2, 3, 21-26 Ekim 2019 tarihinde Van Valiliği ve Erasmus Plus’ın Slovenya’da gerçekteştirdiği ‘Aquaponik Sistemler Projesi’ne ait uygulamalı eğitim fotoğrafları.