Biotinidaz Eksikliği
Fatma Zehra Özen - Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Kocaeli Üniversitesi
Doğumsal metabolik hastalıkların yenidoğan bebeklerde tespit edilebilmesi ve saptanılan bir hastalık var ise vakit kaybetmeden tedavisine başlanabilmesi amacı ile ülkemizde yenidoğan bebeklerde fenilketonüri, konjenitalhipotroidi, biotinidaz eksikliği ve kistik fibrozis metabolik hastalıklarının taramasını yapılmaktadır. Taramalar bebekten alınan topuk kanı ile yapılmaktadır.[1]
Bu topuk kanı taramaları veya kandan alınan serum/plazma taramalarında eksik biyotinidaz enzim aktivitesi saptanması sayesinde araştırma süreci başlayan ve genetik test ile kesin olarak tanımlanabilen hastalıklardan biri olan biotinidaz eksikliğinden bahsedeceğiz.[2,3]
Biotin; suda eriyen ve birçok metabolizma olayında rol oynayan bir vitamindir. Asetil KoA karboksilaz, propionil KoA karboksilaz, piruvat karboksilaz ve metilkrotonil KoA karboksilaz gibi dört karboksilazın kofaktörü (enzimatik reaksiyonlarda, enzimlerin faaliyet gösterebilmeleri için bağlanan yan gruplar) olarak görev yapar. Biotinidaz enzimi ise biotin vitaminin metabolizma olaylarında kullanılabilmesi için, serbest hale geçmesini yani bağlı olduğu proteinden ayrılmasını sağlayan enzimdir.[4,5]
Biotinidaz eksikliği, biotinin katıldığı metabolizma olaylarını etkileyen otozomal resesif (çekinik) olarak kalıtılan bir hastalıktır.[7] Yeterli biotinidaz aktivitesinin olmaması durumunda biotin proteinden ayrılamaz ve zararlı ürünlerin vücutta toplanmasına yol açar.[1]
İlk kez Wolf ve arkadaşları tarafından yapılan klinik çalışmalar ile tanımlanmıştır. [8] Hastalığın görülme sıklığı 1/60.000 olup nadir hastalıklar sınıfına dahil edilmektedir.[9]
Eksikliğinde yaşanan rahatsızlıklar;
Biotinidaz eksikliği olan bireylerde genellikle gelişimsel gecikmeler, görme ve işitme problemleri, deri döküntüleri, kas güçsüzlüğü (hipotoni), saç kaybı (alopesi) gibi problemler yaşanmaktadır. Bu bireylerde belirtiler genellikle stres dönemlerinde artabilmektedir.[2]
Yaşam kalitesinin düşmesinin yanında tedaviye geç kalınması durumunda hastanın yaşamı risk altındadır. Derin biotinidaz eksikliği yaşayan vakalarda koma veya ölüme yol açabilmektedir.[7]
Nedeni:
Biotinidaz eksikliği 3. Kromozomunun kısa (p) kolunun 25.1 pozisyonunu üzerinde yer alan, 543 amino asit kodlayan BTD geninde meydana gelen bir mutasyondan kaynaklanmaktadır.[3,10]
BTD geninde meydana gelen mutasyonlar biotinidaz aktivitesini azaltmakta veya ortadan kaldırmaktadır.[9] Hastalık otozomal resesif (çekinik) olarak gelecek nesillere aktarılmaktadır.[7]
Tedavisi:
Biyokimyasal ve genetik testler sonrası biotinidaz eksikliği tanısı konulan bireylerin oral olarak biotin verilerek tedavisi yapılmaktadır. Günümüzde uygulanan tedavi şekline göre hasta birey oral biotin ilacını ömür boyu kullanmalıdır. Bu tedavi sayesinde biotinidaz eksikliği yaşayan yenidoğanda birincil belirtiler dahi önlenebilmektedir. Bunlara ek olarak çiğ yumurtada bulunan avidin isimli bir protein, biotin emilimini bozarak, biotin eksikliğine neden olduğu için tüketimi önerilmez. Tedavi ve dikkatli diyet sayesinde bireyin yaşam kalitesi artar ve normal bir yaşam sürebilir.[2]
Referanslar
1. İçke S. ve Ekti Genç R. (2016) Topuk kanı örneği ile yapılan ulusal yenidoğan tarama testleri ve önemi. The Journal of Pediatric Research. DOI: 10.4274/jpr.22932
2. Wolf B., Adam M. P., Ardinger H. H., Pagon R. A., Wallace S. E., Bean L., Stephens K., Amemiya A. (2000/Last Update: 2016). Biotinidase deficiency. GeneReviews [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993–2020. PMID: 20301497.
3. Strovel, E., Cowan, T., Scott, A., Wolf B. (2017) Laboratory diagnosis of biotinidase deficiency, 2017 update: a technical standard and guideline of the American College of Medical Genetics and Genomics. Genet Med 19, 1079 (2017). https://doi.org/10.1038/gim.2017.84
4. Ayhan E., Kıvrak A., Aytekin S. (2011) Saç Değişiklikleri ve Periorifisyal Lezyonlarla Seyreden Biotinidaz Eksikliği: Olgu Sunumu. Turk J Dermatol 2011; 5: 79-81. doi:10.5152/tdd.2011.18
5. Nicola Longo (2011/ last update:2019). Biotinidase deficiency. Eylül 2020 tarihinde https://www.medicalhomeportal.org/diagnoses-and-conditions/biotinidase-deficiency adresinden erişildi.
6. Şekil 1: Biotin vitamini moleküler yapısı. Eylül 2020 tarihinde https://fineartamerica.com/featured/molecular-structure-of-vitamin-b7-greg-williamsscience-photo-library.html adresinden erişildi.
7. Saleem, H., ve Simpson, B. (2020). Biotinidase Deficiency. In StatPearls. StatPearls Publishing
8. Wolf, B., Heard, G. S., Weissbecker, K. A., McVoy, J. R., Grier, R. E., ve Leshner, R. T. (1985). Biotinidase deficiency: initial clinical features and rapid diagnosis. Annals of neurology, 18(5), 614–617. https://doi.org/10.1002/ana.410180517
9. National Institutes of Health. (2014) Biotinidase Deficiency. Eylül 2020 tarihinde https://ghr.nlm.nih.gov/condition/biotinidase-deficiency# adresinden erişildi.
10. National Institutes of Health. (2014) BTD gene. Eylül 2020 tarihinde https://ghr.nlm.nih.gov/gene/BTD#conditions adresinden erişildi.
11. Şekil 3: Otozomal resesif genetik çaprazlama anlatımı. Eylül 2020 tarihinde https://www.bilim.org/genetik-hastaliklar-ve-akraba-evlilikleri/ adresinden erişilmiştir.