Koronavirüs ve Ekonomiye Bir bakış
Nurhayat Kayar - Biyoloji Öğretmeni, Baksan Mesleki Eğitim Merkezi
Son günlerde yaşadığımız hayata bir göz attığımızda neredeyiz? Ne yapıyoruz? Hayatımız nasıl geçiyor sorularına geçmişte aramadığımız yanıtları aramaya başladığımızı görüyoruz. İnsan profilimize bakıp ötekileştirdiğimiz insanların ne yaptıklarını izleyip yaptığımız tüm geçmiş çatışmalara bir anda geri döndüğümüzü gördük. Bir yandan başlayan ırkçılık tartışmaları öte yandan gelişen ekonomik ve sosyal sorunlar bizi yeniden birde sıçrama yaptırıp hiç bakmadığımız oranda dijital çağın ve teknolojinin gerekliliklerini yerine getirmeye itti. İnovasyon tartışmaları sürerken sürü psikolojisi içinde hareket etmekten de geri duramadık. Çünkü insan yaşamı basit argümanlardan oluşuyor. Ve nefes alamadığınızda yaşamın sonlanması gibi bir nedenle koronavirüsün getirdiği sorunların içinde boğulduk. Dijital çağı yaratan insan zekası akciğerlerinin hesap edebildiğinden daha sıkışık bir yaşamın içine sürüklendi. İnovasyon zekasıyla yürüyen çağın bir nefes öteye geçemeyen adımlarla yürüttüğü süreci sınırlaması bir maske ile kapatılan ağızları bir siyahiyi öldürmeye iten beyni sınırlayamadı. İnsan beyni yaşadığı karmaşayı çözmeye dursun ne elektronik devi Amerika ne demokrasi kalesi Avrupa çökmenin eşiğine gelen ekonomiyi ayağa kaldırmak için yarattığı inovatik çözümleri bir çocuğun gözünden bile yaşamı algılayamayan toplum için teşvik edici ekosistemler yaratamadı. Ayrıca özgürlüğü kısıtlanan insanoğlu semerinden kurtulan bir atın yol alması gibi birden sokağa fırlayıp koronavirüs dalgalanmalarına aldırmadan bir külahtan dondurma yemeyi özleyen bir çocuk gibi sağa sola saldırmaktan kurtulamadı. Ekonomi denince koronavirüs bizi yeni ekonomik algılar yapmaya iterek yeni rol model yönetici sınıfının kapsadığı küçük dinamiklerin bozulmasına yol açıp herkesin birden ses çıkarmaya başladığı ergonomik çözümlerin yetersiz kaldığı kendini ön plana çıkarmaya yarayacak çözümler üretip yeteneğini konuşturan insanların kazanabileceği ortamlara da sürükledi. Aslında dijitalleşme kapsamında belkide elektronikten anlamayan bir sınıfın da kaybolup gitmesi için belki bizi çıkar çatışmalarının arttığı bir söz düellosunun içine itti. Ancak mesleki ve teknik uygulamalarının öneminin arttığı ve geçmişte yapılan hataların hem eğitim dünyasını hem öğrenci dünyasını soluk almaktan ziyade soluksuz bırakmaya vardıran sıkıntılara soktu. Ve yeni ar -ge vizyonunun oluşturulması için yöneticileri yeni toplantılar yapmaya iterek kalifiye eleman olgusunu yeniden gündeme getirdi.
Hayvansal kökenli çeşitli CoV'ler evrim ve genetik rekombinasyona uğrarlar, böylece yüksek derecede patojenik ve potansiyel olarak insanlar için daha ölümcül olabilecek mutasyona uğramış CoV'ler ortaya çıkar.
Özellikle yaşlılarda kişinin ölümüne yol açan, SARS- CoV-2, grip benzeri semptomlardan ölüme kadar değişen derecelerde ciddiyetle ortaya çıkabilir. Yarasalar, yılanlar ve pangolinler, bu hayvanlardan izole edilen CoV'nin dizi homolojisine ve SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş hastalardan izole edilen virüsün viral nükleik asitlerine dayanan potansiyel taşıyıcılar olarak belirtilmiştir. Büyük şehirlerin kapatılması, sınırların kapatılması ve insanlarla sınırlandırılması da dahil olmak üzere aşırı karantina önlemleri, Ocak2020'da virüsleri önledi, ancak o zamana kadar insan-insan iletimi belirginleştikçe hasarın çoğu yapıldı. Bugüne kadar, insan koronavirüslerini spesifik olarak hedefleyen anti-viral terapötikler yoktur, bu nedenle tedavi sadece destekleyicidir. İn vitro, interferonlar (IFN'ler) koronavirüslere karşı areolypartial olarak etkisiz hale gelir .Vivo olarak, antiviralpeptidler ve kortikosteroidler ile birleştirilen AFNs kombinasyonunun etkinliği. Bununla birlikte, klinik kanıtlar SARS-CoV-2 akciğer hasarı için kortikosteroid tedavisinin kullanımını desteklememektedir.
Şekil 1: Koronavirüse karşı hücresel antimikrobiyal cevabı (ev sahibi hücrenin ölümü ve inflamasyon) gösteren bir görsel.
SARS-CoV-2 pnömonisinin tedavisi ve tedavisi temel olarak aşağıdaki hususları içerir . Şüpheli ve teyit edilen vakalar, etkili izolasyon ve koruyucu koşullar mümkün olduğu kadar belirlenmiş hastanelerde izole edilmeli ve tedavi edilmelidir. DSÖ, hafif semptomları olan ve altta yatan kronik hastalıkları (akciğer veya kalp hastalığı, böbrek yetmezliği veya immün yetmezlik gibi) olmayan hastaların ev ortamını izole etmeyi önleyebileceğini önermektedir . Destek tedavisi, dinlenme, yeterli beslenme, hayati belirtileri ve oksijen doygunluğunu izleme, dehidrasyonun önlenmesi ve su, elektrolit kaybının önlenmesini içerir.[1]
Bu açıdan bakıldığında koronovirüs ekonomisinin yönetilmesi için çeşitli sınırlandırılmaların getirilmesi elzem olmuş ve insanların yaşadığı kısıtlamalarla pandeminin önüne bir nebze geçilebilmiştir. Yıllar öncesinde ortaya çıkan salgınlardan önlem açısından fazla ileriye gidemediğimiz şu günlerde çeşitli tedavi seçenekleri üzerinde çalışmalar devam etmektedir.[1]
Koronavirüs S proteini virüse bağlı olarak değişir, S-protein-reseptör etkileşimi, bir koronavirüsün bir konakçı türü enfekte etmesi için birincil belirleyicidir ve ayrıca virüsün doku tropizmini yönetir. Birçok koronavirüs, peptidazları hücresel reseptörleri olarak kullanır. Giriş, bu proteinlerin enzimatik alanının yokluğunda bile gerçekleştiği için peptidazların neden kullanıldığı belirsizdir.[2]
Aynı zamanda koronavirüsün sahip olduğu zar transmembran proteini besin girişini sağlayan bir oluşumdur.Besinle rekabet edebilecek yeni geliştirilebilecek kompetetif inhibitör özellikle nanopartiküller belki de geleceği ilaç etkileşimleri arasında yer alacaktır.
Salgın peryotları hayvanlarla bulaş sağlayan koronavirüs için yeni önlemler alınmasına neden oluşmussa da sınırlayıcılık ve antiviral ilaçların azlığı ve aşı yokluğu bu peryotların önüne geçememiştir. Umudumuz viüsün sahip olduğu M, E, S gibi proteinlerin üzerindeki çalışmaların yoğunlaşarak en yakın zamanda aşı çalışmalarının hızlanmasıdır. Ancak virüs mutasyonları belki de bu konudaki en büyük sınırlayıcıdır.
Referanslar
1- The Deadly Coronavirus: The Sars Pandemic and 2020 Novel Coronavirus Epidemic China, Yongshi Yang, Fujun Pang, Runsheng Wang, Kai Guan Taijiao Jiang, Guogang Xu, Jinlyu San, Cristhopher Chang,2020
2-Anthony R. Fehr and Stanley Perlman, Koronaviruses: An Overview of Their Replication and Pathogenesis, 2015