COVID- 19’ da Vitamin, Mineral ve Bitkisel Ürün Kullanımı
Nuralem Tozoğlu – Beslenme ve Diyetetik, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi
Yeni SARS-CoV-2 yani COVID-19 virüsü insanları enfekte ettiği bilinen yedinci CoV’ dir. COVID-19 virüsü Orta Doğu koronavirüs solunum sendromu (MERS-CoV) ile aynı ailedendir ve koronavirüsler Coronaviridae ailesinin Coronavirus türüne ait zarflı RNA virüsleridir [1,2].
Bağışıklık sistemi bu dönemde vücudun patojenlere karşı doğal savunmasını desteklediği ve enfeksiyonlara direndiği için en iyi savunmadır. Bağışıklık sistemi güçlü olan bireylerde bulaşıcı hastalık riski azalmaktadır [3].
Viral enfeksiyonlarda A, E, B6, B12 vitaminleri düşük bulunmakta ve Se, Zn gibi mineraller ile olumsuz klinik tablolar görülebilmektedir. D vitamini eksikiği influenza, Hepatit C gibi viral hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Bu ilişki D vitamininin çeşitli mikroorganizmalara karşı antimikrobiyal peptitlerin üretimini uyarmasıyla açıklanmaktadır. Aynı zamanda D vitamini IL-6, IL-12, TNF-α gibi proinflamatuar sitokinlerin üretimini azaltıp sitokin fırtınasını önleyebilmektedir [4].
Se eksikliği de viral enfeksiyonlarda enfeksiyonu şiddetlendirebilmektedir. Aynı zamanda Se antikor üretiminde de önemli rol oynamaktadır [4].
Genel olarak viral enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin düşük olması ve mikrobesin depolarının eksik olması ile ilişkilendirilebilir [5].
Antiviral bağışıklığın güçlenmesi için kökler, çaylar, fermente gıdalar üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Meyan kökü influenza virüsünün hücreye girişini engellemektedir [5].
Ayrıca yapılan çalışmalarda bu süreçte ekinezya, kurkumin gibi antimikrobiyal ve antiviral bitkisel ürünlere karşı eğilim ve mürver ve Zn gibi takviye satışları önemli ölçüde artmıştır [6,7].
Çalışmalar COVID- 19’ a karşı etkili bir korunmaya yardımcı olabilecek antioksidan mekanizmaları desteklemek ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için diyet takviyelerinin etkilerine yönelmiştir [8].
Diyet bileşenlerinin tercih edilme nedenlerinden biri bağırsak mikrobiyotasının bileşenlerini değiştirmesiyle bağışıklık tepkilerini etkilemeleridir [9].
Zencefil, sarımsak, zerdeçal, karabiber, meyan kökü, nar ve mürver gibi çok sayıda fonksiyonel besinler immünomodülatör ve anti-viral özelliklere sahiptir ve besinsel bağışıklık desteği, viral savunmayı artırma potansiyeline sahiptir. Ancak bu bitkilerin insanlarda etkinliğine ilişkin kanıtlar zayıftır ya da yoktur hatta bazıları fazla miktarlarda alındığında toksik etkiler yaratabilir [9].
Dünya nüfusunun %80’ inden fazlası Tamamlayıcı ve Alternatif İlaçlar (CAM) kullanmaktadır. Kurkuminin düşük dozlarda alınsa dahi antikor yanıtını artırabileceği öne sürülmüştür. Kurkuminin asıl rolü bağışıklık sistemini modüle etme kabiliyetidir. Çeşitli araştırmalar, kurkuminin T hücrelerinin hem aktivasyonunu hem de çoğalmasını düzenleyici etki gösterdiğini göstermektedir [10].
Klinik çalışmalar, COVID-19 için Çin bitksel tıbbıyla birleştirilen batı tıbbı tedavisinin, tek başına uygulanan Batı tıbbından daha olumlu sonuç verdiğini göstermiştir. Örnek olarak daha kısa süre hastanede kalış, bağışıklık fonksiyonlarının kısa sürede iyileşmesi ve semptomların hafiflemesi sayılabilir [11].
Flavonoidlerin inflamasyon, kanser ve virüs ile ilgili hastalıkların tedavilerinde etkili farmakolojik olarak aktif bileşenleri bulunmaktadır. Çinde COVID-19’ da en sık kullanılan 10 bitkisel formül kapsamında kayısı çekirdeği ve meyan kökü bulunmaktadır. En sık kullanılan bileşen ise quercetindir [12].
Bazı bitkilerin kanıtlanmış terapötik etkileri bulunmaktadır. Bu bitkilerin biri de, N. sativia’ dır. Son farmakolojik çalışmalar özellikle solunum sıkıntısı durumunda etkisini belirtmiştir. Timikinon çörek otunun aktif bileşenidir ve bu bileşen antioksidan özelliği başta olmak üzere bir çok özelliğe sahiptir. İnterferon genlerini ve diğer enflamasyon tepkilerini azaltan mRNA ekspresyonunu baskılamaktadır [13].
Çin Bitkisel Tıbbı’ nın ana mekanizması doğrudan anti-virüs, anti-inflamasyon ve hedef organları korumak üzerine kuruludur [14]. Virüs, konakçı hücrelerde çoğalır ve salınır, kanda dolaşır, vücuttaki birçok organın yüzeyinde ACE2 reseptörüne bağlanır. Çin Bitkisel Tıbbı ise ACE2 reseptörünü inhibe etmeyi hedeflemektedir. Çin şifalı bitkilerinin ve aktif bileşenlerinin SARS-CoV enfeksiyonu dahil olmak üzere çeşitli pnömoni koşullarını hafiflettiği belirtilmiştir [14].
D vitamini sadece kemik sağlığında değil bir çok kronik hastalığa karşı koruyucu ve immünomodülatör aktiivte göstermektedir. Bağışıklık sistemi dahil olmak üzere çeşitli dokular üzerinde de biyolojik aktiviteleri bulunmaktadır [15].
A vitamini bağışıklık tepkisi üzerinde etkili olmaktadır. T hücrelerinde IL-2’ yi salarak ve sinyalleşmeyi artırarak bunu sağlar. E vitamini de proinflamatuar sitokin salınımını inhibe etmektedir [16].
Düşük C vitamini solunum hastalıları ile ilişkilendirilmektedir ve bu hastalıklara kişiler daha duyarlı olabilmektedirler. C vitamini önemli inflamatuar, immünomodüle edici, antioksidan ve antiviral özelliklere sahiptir. C viatamini SARS’ da konak savunma proteinlerini artırıcı etki göstermektedir. Tedavide ise kritikliğe bağlı olarak intravenöz ya da kapsül formda alınmalıdır [17].
Referanslar
1. Amawi, H., Abu Deiab, G. I., Aljabali, A. A., Dua, K., Tambuwala, M. M. 2020. COVID-19 pandemic: an overview of epidemiology, pathogenesis, diagnostics and potential vaccines and therapeutics. Ther Deliv. 11(4): 245-268.
2. Pollard, C. A., Morran, M. P., Nestor-Kalinoski, A. L. 2020. The COVID-19 pandemic: a global health crisis. Physiol Genomics. 52(11): 549-557.
3. Chowdhury, M. A., Hossain, N., Kashem, M. A., Shahid, M. A., Alam, A. 2020. Immune response in COVID-19: A review. J Infect Public Health. 13(11): 1619-1629.
4. Bae , M., Kim, H. Mini-Review on the Roles of Vitamin C, Vitamin D, and selenium in the immune system against COVID-19. Molecules. ; 25(22): 5346.
5. Alkhatib, A. 2020. Antiviral functional foods and exercise lifestyle prevention of coronavirus. Nutrients. 9(12): 2633.
6. Nugraha, R. V., Ridwansyah, H., Ghozali, M., Khairani, A. F., Atik, N. 2020. Traditional herbal medicine candidates as complementary treatments for COVID-19: A Review of their mechanisms, pros and cons. Evid Based Complement Alternat Med.
7. Adams, K. K., Baker, W. L., Sobieraj, D. M. 2020. Myth busters: Dietary supplements and COVID-19. Ann Pharmacother. 54(8): 820-826.
8. Günalan, E., Cebioğlu, İ., Çonak, Ö. The Popularity of the Biologically-Based Therapies During Coronavirus Pandemic Among the Google Users in the USA, UK, Germany, Italy and France. Complementary Therapies in Medicine.
9. Lange, K. Food science and COVID-19. Food Science and Human Wellness, 10(1): 1-5.
10. Nilashi, M., Samad, S., Mohd Yusuf, S. Y., Akbari, E. Can complementary and alternative medicines be beneficial in the treatment of COVID-19 through improving immune system function? Journal of İnfection and Public Health. 13(6): 893-896.
11. Wang, X., Xie, P., Sun, G., Deng, Z., Zhao, M., Bao, S., Zhou, Y. 2020. A systematic review and meta-analysis of the efficacy and safety of western medicine routine treatment combined with Chinese herbal medicine in the treatment of COVID-19. Medicine (Baltimore) 99(32): e21616.
12. Kulyar, M. F., Li, R., Mehmood, K., Waqas, M., Li, K., Li, J. 2021. Potential influence of Nagella sativa (Black cumin) in reinforcing immune system: A hope to decelerate the COVID-19 pandemic. Phytomedicine. 85: 153277.
13. Leung, E. H., Pan, H., Huang, Y., Fan, X., Wang, W., He, F., Cai, J. 2020. The Scientific Foundation of Chinese Herbal Medicine against COVID-19 Engineering. 10(6): 1099-1107.
14. Thimmulappa, R. K., Mudnakudu-Nagaraju, K. K., Shivamallu, C., Subramaniam, K. J. T., Radhakrishnan, A., Bhojraj, S., Kuppusamy, G. 2021. Antiviral and immunomodulatory activity of curcumin: A case for prophylactic therapy for COVID-19. Heliyon. 7(2): e06350.
15. Charoenngam, N., Shirvani, A., Holick, M. 2021. Vitamin D and Its potential benefit for the COVID-19 pandemic. Endocrine Practice. 27(5): 484-493.
16. Huang, Z., Liu, Y., Qi, G., Brand, D., Zheng, S. G. 2018. Role of Vitamin A in the Immune System. J Clin Med. 7(9): 258.
17. Holford, P., Carr, A. C., Jovic, T. H., Ali, S. R., Whitaker, I. S., Marik, P. E., Smith, A. D. 2020. Vitamin C-An Adjunctive Therapy for Respiratory Infection, Sepsis and COVID-19. Nutrients. 12(12): 3760.