Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti)
İ. Yağmur ABAOĞLU-Yeditepe Üniversitesi, Moleküler Tıp (M.Sc.)
Gebelik diyabetine sahip kişilerde gebelik süresince yüksek kan şekeri seviyesi görülür. Bu sebeple anne karnındaki bebeğin de kan şekeri seviyesi yüksek olur. Eğer bu hastalığa sahipseniz sağlıklı bir bebeğiniz olabilir bunun için yapmanız gereken doktor yardımı almaktır. Doktorunuz, gebeliğinizin 24-28. haftaları arasında gebelik diyabetinin olup olmadığını kontrol edecektir (glukoz taraması). Gebelikte yüksek kan şekeri (hiperglisemi) prevalansı yaşla birlikte hızla artar ve 45 yaş üstü kadınlarda en yüksektir. Eğer yüksek risk altındaysanız, daha erken bir testten geçebilirsiniz. Bununla birlikte, doktorunuz sizi endokrinolog gibi sağlık uzmanlarına yönlendirebilir.
Kan şekerinin bebek doğana kadar kontrol edilmesi doğumun kolay olmasını ve bebeğin sağlıklı olmasını sağlar. Gebelik boyunca kan glukoz seviyesinin dikkatle kontrol edilmesi ve izlenmesi önemlidir. Gebelik diyabetli kişilerde Tip 2 diyabet riski görülür. Doğumdan sonraki 6 hafta bu kişiler takip edilmelidir eğer gebelik diyabeti devam ediyorsa bu kişilerin sağlık hizmetlerine giderek kan şekeri seviyelerini düzenli olarak kontrol ettirmeleri gerekir.
Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun 2017 verilerine göre 21 milyondan fazla canlı doğum (7 doğumdan 1'i) gebelik diyabetlidir. Amerikan Diyabet Derneği’nin çalışmalarına göre ABD’deki gebeliklerin yüzde 10’u gebelik diyabetlidir.
Gebelik diyabeti belirgin belirti veya semptomlara neden olmaz. Çoğu hasta, rutinde kullanılan gebelik tarama testleri ile bu hastalığa sahip olduklarını öğrenir.
Özellikle gebelik diyabeti kontrolden çıktıysa, şunları fark edebilirsiniz:
· Daha fazla susama hissi
· Daha fazla acıkma ve yemek yeme isteği
· Daha fazla idrara çıkma ihtiyacı
Anne karnında bebek gelişirken plasenta insülin hormonuna karşı hücrelerin duyarlılığının azalmasına neden olan hormonları salgılar. Gebelik diyabetinde plasenta hormonları kan şekerinin artmasına yol açar. Gebelik diyabeti genellikle gebeliğin son yarısında gelişir.
Her yıl gebeliklerin % 2 ila % 10'nu gestasyonel diyabete sahiptir. Aşağıdaki durumlarda, gebelik diyabetine yakalanma olasılığınız daha yüksektir:
· Hamile kalmadan önce fazla kiloluysanız
· Afrika Kökenli Amerikalı, Asyalı, İspanyol veya Yerli Amerikalı iseniz
· Kan şekeri seviyesinin yüksekse, ancak şeker hastası olacak kadar yüksek değilse
· Ailesinde diyabet öyküsü varsa
· Daha önce gestasyonel diyabet geçirdiyseniz
· Tansiyonunuz veya diğer tıbbi komplikasyonlarınız varsa
· Daha önce büyük bir bebek doğurduysanız (4.1 kg’dan büyük bir bebekse)
· Belirli doğum kusurları olan bir bebek doğurduysanız
· Fazla kiloluysanız ve Vücut Kitle İndeksiniz-BMI; 30 veya 30’dan daha yüksekse
· 25 yaşından büyükseniz
Doğan bebeklerde şu durumlar görülebilir:
· Erken doğum (Prematüre doğum)
· Aşırı gelişim
· Solunum problemleri
· Sarılık
· Kalsiyum ve glukoz kanda düşük seviyede görülebilir.
Gebelik diyabetinden kaynaklanan bu ve başka problemlerin olması durumunda doğumdan sonra bebeklerin hastanede ek tedaviler için daha uzun süreli kalması gerekebilir. Eğer gebelik diyabetiniz varsa doktorunuz bir tedavi planı başlatabilir. Çoğu kadının kan şekeri seviyesi sağlıklı beslenme planı ve günlük egzersiz ile kontrol altına alınabilir. Bazı kadınlar günlük insülin iğneleri kullanmalı ve doğuma kadar kan şekeri düzeyleri kontrol edilmelidir.
Gestasyonel diyabetten korunmak için sağlıklı alışkanlıklar edinebilirsiniz.
Sağlıklı yiyecekler yemek; Lif oranı yüksek, az yağlı ve kalorili yiyecekler seçin. Meyve, sebze kepekli tahıl tüketimine ağırlık verin. Porsiyonlarınızın boyutuna dikkat edin.
Hareket halinde olmak; Gebelik öncesi ve süresince egzersiz yapmak sizi gebelik diyabetinden koruyabilir. Haftanın çoğu gününde 30 dakikalık orta dereceli fiziksel aktiviteler yapmayı hedefleyin. Günlük yürüyüş yapın. Bisiklet sürün. Yüzün. Günde 30 dakika aktivite yapacak zamanınız yoksa gün içinde bunu 10’ar dakikalara bölerek 3 seferde yapabilirsiniz. Mesela otobüs kullanıyorsanız gideceğiniz yere bir durak önce inerek yürüyebilirsiniz. Sağlıklı olmak için atacağınız her adımla şansınızı arttırın.
Gebelikten önce fazla kiloyu vermek; Doktorlar hamilelik süresince kilo vermeyi önermemektedir. Ancak hamile kalmayı planlıyorsanız, öncesinde fazla kiloyu vermek daha sağlıklı bir gebelik geçirmenize yardımcı olabilir. Yeme alışkanlığınızı daha sağlıklı olacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Daha sağlıklı bir kalp, daha fazla enerji ve kişinin kendisine olan saygısının artması gibi kilo vermenin uzun vadeli faydalarını hatırlayarak kendinizi motive edin.
2019 yılındaki yapılan çalışmada (Tricia M. Peters ve Anne-Sophie Brazeau tarafından) son bulgular düşük-orta derecede egzersizin gebelik diyabetli kadınlarda kan glukozunu arttırdığını ve insülin salınımında gecikme olabileceğini göstermektedir. Egzersiz ile ilgili anneye ve bebeğe ait komplikasyonlarda artış görülmemiştir. Hamilelik sırasında düşük-orta şiddette egzersiz, gebelik diyabetli kadınlarda glisemik kontrolü sağlar. Diyabetli hamile kadınlarda egzersizin etkisini değerlendirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Egzersizin en etkili olduğu türü, sıklığı, süresi bilinmemektedir.
Kaynakçalar
1. https://www.webmd.com/diabetes/gestational-diabetes-guide/gestational-diabetes#1
2. https://www.diabetes.org/diabetes/gestational-diabetes
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gestational-diabetes/symptoms-causes/syc-20355339
4. https://www.idf.org/our-activities/care-prevention/gdm.html
5. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11892-019-1204-8
6. https://kidshealth.org/en/parents/gestational-diabetes.html