Kalp Yetmezliğinde Cerrahi Tedavi Seçenekleri
Başak YERLİ, Sakaya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kalp yetmezliği nedir?
Kalbin dokulara metabolik ihtiyaçlarına uygun miktarda kanı pompalayamadığı veya bunu ancak yüksek kardiyak dolum basınçları ile gerçekleştirebildiği patolojik bir durumdur. (E.Braunwald,1986)
Kalp Yetmezliğinde Cerrahi Tedavi Seçenekleri
Bypass Ameliyatı
Koroner arterler çıkan aortadan çıkan, kalbi çevreleyen ve besleyen atardamarlardır. Koroner damar hastalığı kalbi çevreleyen ve koroner arter olarak adlandırılan damarların çeşitli sebeplerden dolayı daralması ya da tıkanmasıyla oluşan hastalıktır. Koroner damar hastalıkları ülkemizdeki ölüm sebeplerinin ilk sırasında yer almaktadır. Hastalığın en önemli nedeni damar sertliği yani arterosklerozdur. Arteroskleroza yol açan faktörler özellikle kırmızı ette bulunan ve fazla miktarda alındığında damar iç çeperine yapışarak damarın esnekliğini azaltan kolesteroldür.
Koroner bypass ameliyatı, ön kol atardamarı, bacak toplardamarı, göğüs arteri gibi vücuttan alınan damarların kalpteki tıkamış damarlara by-pass yapılmasıdır. Bu ameliyat kalp çalışırken ya da durdurulmuşken yapılabilir. Günümüzde daha çok durdurulmuş kalpte by-pass tercih edilmektedir.
Kalbin Yeniden Şekillendirilmesi
Tıpta, ‘Anevrizma’ olarak isimlendirilen hastalık, vücuttaki tüm atardamarlarda gelişebilen zayıf duvarlı balonlaşma olarak tarif edilebilecek bir oluşumdur. Ameliyatta yapılan işlem şekli bozulmuş olan kalbin cerrahi müdahale ile şeklinin düzeltilmesidir. Küçük anevrizmalarda iskemik doku çıkartılarak sağlam dokular dikilerek birleştirilir. Bu işleme prime onarım denmektedir. Büyük anevrizmalarda ise dor onarım olarak bilinen plasti yöntemi kullanılır. Bu yöntemde anevrizmanın içi açılır sağlam duvarlar yaklaştırılarak iki duvar arasına özel bir yama ile kalbe yeni duvar oluşturulur. Plasti yöntemi kalbin geometrisinin bozulmaması dolayısıyla daha avantajlıdır.
Mitral Kapak Onarımları
Kalpte atrium ile ventriküller arasında ve atrium ile damar yapıları arasında kapakçıklar bulunur. Bunlardan birisi olan mitral kapak sol kalpte ve atrium ile ventrikül arasında bulunur. Kapak hastalıklarında teknolojideki hızlı gelişmeler sayesinde etkin ve kalıcı cerrahi tedavi yöntemleri gelişmiştir. Kalp kapak bozukluklarının sebepleri; konjenital bozukluklar, romatizmal ateş, enfeksiyonlar, yaşa bağlı olan deformeler, koroner kalp hastalıkları ve aort anevrizmasıdır. Mitral kapaktaki hasarlanması sonucu yetmezlik ya da stenoz gelişmiştir. Stenoz yani darlık liflerin deforme olduğu, kalınlaştığı ve kanın geçişine engel olan patolojidir. Mitral yetmezlik, anulusta genişleme ya da liflerin yıpranması sonucu kapağın kapanması tam olarak gerçekleşemez ve kapak bir miktar kan kaçırır.
Mitral kapak cerrahisi 2 başlık altında sınıflandırılır:
1- Replasman (değiştirme) tedavisi: Hastalıklı olan kapağın tamamen alınıp yerine yapay ya da biyolojik kapakların takılması işemidir. Yapay kapakların takılması sonucu pıhtı oluşmaması için mutlaka kan sulandırıcı kullanılmalıdır. Biyolojik kapaklar ise domuz kapağı, dana perikardı ve at perikardı gibi dokular laboratuvarda işlendikten sonra üretilir. Vücut biyolojik kapaklara karşı immün aktivite oluşturabilir bundan dolayı biyolojik kapakların ömrü yapay kapakların ömründen daha kısadır.
2- Rekonstrüksiyon (tamir) tedavisi: Mitral kapakta fazla bozulma yoksa sadece kalbin büyümesine bağlı bir kaçak söz konusu ise bu işlem kullanılabilir. Tamir yöntemi hastaya olan avantajları nedeni ile en uygun cerrahi yöntemdir.
Kalp Pili
Kalbin sinüs düğümünün (uyarı merkezi) yeterli hızda uyarı oluşturamaması ya da ileti yolarındaki kesintiler nedeniyle kalp atışlarının yavaşlaması üzerine oluşan komplikasyonun düzeltilmesi adına uygulanan yöntemdir. Kalp pilleri ileri teknoloji ürünleri olup kalbin değişen ritmini sürekli algılar ve buna hızlıca yanıt verir. Kalp pili takma işlemi kalbe giden toplardamarların içine yerleştirilen ince tellerin kalbin atrium ya da ventriküllerinden birine yerleştirilmesi ve bunların göğüs cildi altına yerleştirilen bir jeneratöre bağlanması şeklinde yapılır.
Kalp Nakli
Ortotopik Kalp Nakli Biatrial Teknik:
Donör kalbi operasyon salonuna getirildikten sonra kontrol edilir ve sol atriumdaki pulmoner ven girişleri birleştirilerek tek bir dikiş hattı oluşturulur. Alıcı kalbinin eksplantasyonu (vücuttan alınan doku veya hücrelerin yapay ortam yaşatılması) tamamlanınca donör kalbi operasyon sahasına getirilerek önce sol atriumlar, ardından sağ atriumlar anastomoze edilir. Atrium anastomozları bittikten sonra, pulmoner arter ve aorta anastomozları tamamlanır. Kalp boşluklarından hava çıkarıldıktan sonra pulmoner arter ve aort anastomoz süturları bağlanarak klemp kaldırılır.(1)
Bikaval Teknik:
Bu teknikteki cerrahi yaklaşım biatrial teknikle benzerdir. Aorta klemp konulduktan sonra sağ atrium, vena cava superior ve vena cava inferior komşuluğundaki sağ atriyum dokusundan anastomozlar için doku kalacak şekilde kesip çıkarılır. Bikaval teknikte de biatriyal teknikteki gibi ilk olarak donör ve alıcının sol atriumları anastomoze edilir. Daha sonrasında vena cava inferior ve vena cava superiorun anastamozları yapılır. Pulmoner arter ve aort anastomozları standart teknikle yapılarak işlem tamamlanır.(1)
Heterotopik Kalp Nakli:
Heterotopik teknik nadiren uygulanmaktadır. Yüksek riskli, sekonder pulmoner hipertansiyonlu, donörün alıcıya göre önemli derecede küçük olduğu, kardiyak fonksiyonları nakil sonrasında dolaşım yükünü kaldırabilecek olan ve acil nakil gereken olgularda uygulanmaktadır. Bu teknikte donör kalbi biyolojik bir ventrikül destek cihazı görevini görür.(1)
Kaynakçalar
1-Mustafa ÖZBARAN, Tahir YAĞDI;Kalp Nakli ve Diğer Cerrahi Tedaviler; Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı, İzmir