Nöroblastom
Besne Çelik - Moleküler Biyoloji ve Genetik, Afyon Kocatepe Üniversitesi
Nöroblastoma (NB) belirli bir sinir dokusu türlerinde oluşan kanser türüdür. En sık adrenal bezlerden birinden başlar ancak boyun, göğüs, karın veya omurgada da gelişebilir. Belirtiler arasında kemik ağrısı, karın, boyun veya göğüste bir yumru veya cilt altında ağrısız mavimsi bir yumru yer almaktadır. [1] Tipik olarak nöroblastoma erken gelişim sırasında meydana gelen genetik bir mutasyon nedeniyle oluşmaktadır.[2] Nadiren, bir kişinin ebeveynlerinden miras kalan bir mutasyona bağlı olabilmektedir.[1] Çevresel faktörlerin dahil olduğu bulunmamıştır.[3] Teşhis doku biyopsisine dayanmaktadır. Bazen gebelik sırasında ultrason ile bebekte de bulunabilmektedir. Teşhis anında kanser genellikle çoktan yayılmaktadır. Kanser, çocuğun yaşına, kanser evresine ve kanserin neye benzediğine göre düşük, orta ve yüksek riskli gruplara ayrılmaktadır. Tedavi ve sonuçlar kişinin içinde bulunduğu risk grubuna bağlı olmaktadır.[1,2]
Tedaviler gözlem, ameliyat, radyasyon, kemoterapi veya kök hücre naklini içermektedir.[1] Bebeklerde düşük riskli hastalık tipik olarak ameliyatla veya sadece gözlemle iyi bir sonuca sahip olmaktadır. Yüksek riskli hastalıkta, agresif tedaviye rağmen uzun vadeli yaşam şansı %40’ tan az olmaktadır.[2]
Nöroblastoma bebeklerde en sık görülen kanser türüdür ve çocuklarda lösemi ve beyin kanserinden sonra en sık görülen üçüncü kanser olmaktadır.[2] Her 7.000 çocuktan yaklaşık biri bir süre etkilenmektedir. Vakaların yaklaşık %90’ı 5 yaşın altındaki çocuklarda görülür ve yetişkinlerde nadir olmaktadır.[1,3] Çocuklarda kanser ölümlerinin yaklaşık %15’i nöroblastomdan kaynaklanmaktadır.[4] Hastalık ilk olarak 1800 yıllarda tanımlanmaktadır.[5]
NEDENİ
Nöroblastomun nedeni tam olarak anlaşılmamıştır. Vakaların büyük çoğunluğu sporadiktir ve aileye ait değildir. Vakalarda ise yaklaşık %1-2’ si ailelerde görülür ve spesifik gen mutasyonlarıyla ilişkilendirilmiştir. Ailesel nöroblastom ise nadir durumlarda anaplastik lenfoma kinaz yani ALK genindeki germ hücre hattındaki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır.[6] Aynı zamanda PHOX2B ve KIF1B genindeki germ hücre mutasyonları ailesel nöroblastomda önemli bir role sahip olmaktadır. Nöroblastom, nörofibromatozis tip 1 veya Beckwith – Wiedeman sendoromunun önemli bir özelliği bulunmaktadır. Bu durumda nöroblastoma da tümör içerisinde yer alan MYCN onkogen amplifikasyonu yaygın olarak bulunmaktadır. Amplifikasyon derecesi iki modlu bir dağılım gösterir: 3 ila 10 kat veya 100 ile 300 kat gibi Bu mutasyonun varlığı, hastalığın ileri evreleri ile oldukça ilişkilidir.[7]
Nöroblastoma tümör hücreleri içinde LMO1 geninin yinelenen segmentlerinin, agresif bir kanser formu geliştirme riskini arttığı gösterilmektedir.[8] Nöroblastoma NBPF10 geni içindeki kopya sayısı varyasyonuna bağlanmaktadır. Bu da 1q21.1 delesyon sendromu veya 1q21.1 duplikasyon sendromuyla sonuçlanmaktadır.[9]
Histoloji
Mikroskopide tümör hücreleri tipik olarak küçük yuvarlak ve mavi olarak tanımlanır ve rozet desenleri (Homer Wright pseudorosettes) görülmektedir. Homer Wright pseudorosettes etrafında tümör hücreleri olan nöropilde değil boş bir lümen etrafında tümör hücreleri olan gerçek bir rozet, ile karıştırılmamalıdır.[10] Pataloglar nöroblastomları rabdomyosarkom gibi histolojik mimiklerden ayırmak için çeşitli immünohistokimyasal boyalar kullanmaktadır. Ewing sarkomu, lenfoma ve wilms tümörü.[11]
Referanslar
1.National Cancer Instıtute (06.02.2021). Neuroblastoma Treatment. 24.02.2021 tarihinde https://www.cancer.gov/types/neuroblastoma/patient/neuroblastoma-treatment-pdq#section/all adresinden erişildi.
2.Maris, J.M., Hogarty, M.D., Bagatell, R., Cohn, SL.(2007). Neuroblastoma. Lancet 369 (9579): 2106-2120. DOI: 10.1016/S0140-6736(07)60983-0.
3.Stewart,BW., Wild, CP. (2014). World Cancer Report 2014. 24.02.2021 tarihinde, https://web.archive.org/web/20160919073553/http://publications.iarc.fr/Non-Series-Publications/World-Cancer-Reports/World-Cancer-Report-2014 adresinden erişildi.
4.Olson, Stuart (1989). the History of Cancer: An Annotated Bibliography. ABC-CLIO, 177
5.Wheeler, K., (2013). neuroblastoma in children. Macmillan. 24.02.2021 tarihinde https://web.archive.org/web/20151005221946/http://www.macmillan.org.uk/Cancerinformation/Cancertypes/Childrenscancers/Typesofchildrenscancers/Neuroblastoma.aspx adresinden erişildi.
6.Mossé, Y.P., Laudenslager M, Longo L, Cole KA, Wood A, Attiyeh EF. (2008).ALK'nın başlıca ailesel nöroblastoma yatkınlık geni olarak tanımlanması".Doğa,455(7215): 930–PMID:1872435
7.Brodeur GM, Seeger RC, Schwab M, Varmus HE, Bishop JM (1984). "Amplification of N-myc in untreated human neuroblastomas correlates with advanced disease stage".Science.224 (4653): 1121–4.
8.Wang K, Diskin SJ, Zhang H, Attiyeh EF, Winter C, Hou C. (J2011).Integrative genomics identifies LMO1 as a neuroblastoma oncogene .Nature.469(7329): 216–20.
9.Diskin SJ, Hou C, Glessner JT, Attiyeh EF, Laudenslager M, Bosse K. (2009).Copy number variation at 1q21.1 associated with neuroblastoma".Nature.459(7249): 987–91 PMID: 19536264.
10.Kumar, V., Abbas, A., Aster, J. (2014).Robbins and Cotran pathologic basis of disease (9,ed.). 24.02.2021 https://www.elsevier.com/books/robbins-and-cotran-pathologic-basis-of-disease/kumar/978-1-4557-2613-4 adresinden erişildi.
11.Carter, R.L., al-Sams, S.Z, Corbett, R.P, Clinton, S. (1990).A comparative study of immunohistochemical staining for neuron-specific enolase, protein gene product 9.5 and S-100 protein in neuroblastoma, Ewing's sarcoma and other round cell tumours in children".Histopathology.16 (5): 461–7. doi:10.1111/j.1365-2559.1990.tb01545.x.