OTC (Over-the-Counter) İLAÇLAR-1
Seda İpek - Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji - Yüksek Lisans Öğrencisi
Bilindiği üzere eczanelerde antibiyotikler, kardiyovasküler sistem hastalıkları ilaçları, antipsikotikler gibi birçok ilacın reçete ile satışı gerçekleşmektedir. Yani doktorunuz size almanız gereken ilacı reçete etmediği sürece ilacınızı alamazsınız. Ama bir de eczanelerde bir grup ilaç vardır ki herhangi bir doktor reçetesine gerek kalmadan alabilmeniz mümkündür. İşte bu grup ilaçlara Türkçe karşılığı ‘Tezgah Üstü İlaçlar’ yani reçetesiz ilaç grubu olan ‘OTC’ ilaçlar denilmektedir.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkede OTC ilaçlar bulunmaktadır. Amerika’da akne ilaçlarından zayıflama ilaçlarına kadar 80 farklı sınıfta OTC ilaç yer almaktadır. Hatta bu ilaçların bir kısmının satışı marketlerde hatta gaz istasyonlarında bile gerçekleşmektedir.
Amerika Gıda ve İlaç Kurumu (FDA)’nun tanımına göre de OTC ilaçlar doktorun ya da reçete yazabilen başka bir yetkili kişiye gerek kalmadan temin edilebilen, etkili ve güvenliği olduğu düşünülen ilaçlardır. Ancak FDA bu grup ilaçların sağlaması gereken bir takım özellikleri de belirtmiştir. Belirtilen bu özellikler şunlardır:
OTC ilaçlar;
1- Kabul edilebilir bir güvenlik aralığına sahip olmalıdır
2- Geniş çaplı kullanımlarının yaygın olduğu durumlarda kötü kullanım ve yanlış kullanım potansiyelleri düşük olmalıdır
3- Güvenli ve etkili kullanımı için herhangi bir sağlık uzmanına ihtiyaç yoktur
4- Anlaşılır, uygun, doğru bir etikete sahip olmalıdır.
OTC ilaçlar birçok hastalığın semptomlarını tedavi etme amacı ile kullanılmaktadır. Bu süreçte belli semptomlara sahip olan kişi neyi kullanmak istediğine kendisi karar vermekte olup herhangi bir sağlık uzmanına ihtiyaç duymamaktadır.
Minör ağrı vakalarında, ateş, ishal, soğuk algınlığı semptomlarında, boğaz ağrısı ve ateş gibi durumların tedavisinde OTC ilaçlar kullanılmaktadır. Aşağıdaki tablo kullanım amaçlarına göre OTC ilaçların sınıflandırılmasını göstermektedir.
OTC İlaçların Kullanımı Güvenli mi?
OTC ilaçlar herhangi bir sağlık uzmanına gerek kalmadan reçetesiz olarak satın alınmasına rağmen, yan etki, ilaç etkileşimleri ya da doz aşımı gibi riskleri de beraberinde taşımaktadır. Bu yüzden reçeteli ilaçlarda olduğu gibi bu reçetesiz ilaçların üzerinde doğru, anlaşılır, güvenilir etiket bulunmalıdır. FDA reçetesiz ilaçları etiket yönlendirmelerine ve gerekirse sağlık uzmanının görüşüne (hamilelerde, emziren annelerde, yaşlılar ve çocuklar için kullanımda sağlık uzmanına danışılmalı) uygun kullanıldığı takdirde güvenli ve etkili ilaç olarak tanımlamaktadır. İlaç kullanımında dikkat etmesi gereken gruplar OTC ilaç olsa bile herhangi bir bitkisel ürün, vitamin takviyesi gibi ürünlerin kullanımından önce sağlık profesyonelleri ile konuşmalıdır. Genel olarak bu ilaçların kullanımında dikkat edilmesi gereken noktaları sıralayacak olursak:
1- Her zaman ürünün etiketinde yazan talimatları ve uyarıları takip edin.
2- Yeni bir ilaca başlamadan önce sağlık uzmanınızla konuşun.
3- Ne kullandığınızı bilmelisiniz. Kullanacağınız ürünün içeriğine dikkat edin.
4- Herhangi bir ürünü kullanmadan önce son kullanma tarihine dikkat edin.
5- Ürünün saklama koşullarını dikkatle okuyun ve önerilen koşullarda saklayın.
Kaynakçalar
https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/training/OTC/topic2/topic2/da_01_02_0110.htm#
GÜLPINAR, G., & Özçelikay, G. (2015). OTC drug regulations in Turkey: the opinions of community pharmacists and drug industry. Turk J Pharm Sci, 12(3), 267-278.