Yapışık İkizlik
Güncelleme tarihi: 22 Eyl 2019
Yaşar Yurtsever – İstanbul Teknik Üniversitesi
Tanım
Yapışık ikizlik (Siyam İkizliği) geçtiğimiz günlerde de adını sıkça haberlerde gördüğümüz, nedeni tam olarak açıklanamayan ancak yapılan incelemeler sonucu döllenmeden sonraki 12- 13. günden sonrası oluşan monozigotik-embriyonik diskin geç veya eksik (imkomplet) bölünmesi ile oluşurlar. Bu yapışıklık durumu genel olarak simetrik şekilde olmasına rağmen nadiren asimetrik şekilde de olabilmektedir. Ölüm oranları yüksektir. Ölümler genellikle doğum sırasında ve doğumdan sonraki birkaç ay içinde gerçekleşir. Araştırmalara göre bu anomaliye hem genetik ve hem de çevresel faktörlerin neden olduğu bilinmekte, ancak hangi faktörün ne oranda etkili olduğu tam olarak bilinememektedir. Görülme sıklığı olarak tahminler her gebeliğin 1/100000 ile 1/50000 arasına değiştiği şeklindedir, fakat tüm ikiz gebeliklerde 1/650 ile 1/950 arasında, Monoamniyotik ikizlerde (Anne rahminde aynı amniyotik keseyi paylaşan ancak iki farklı göbek kordonu ile bağlı olan ikizler) 1/400 olduğu düşünülmektedir. Yapışık ikizler yapışık oldukları bölgelere göre 5 ana grupta incelenmektedir. Göğüs kafesinin karından birleşik olması sonucu bazı organların ortak olarak kullanılması ile oluşan (Kalp ve Karaciğer gibi) ve en yüksek görülme oranına sahip olan (74%) Torakopagus (Thoracopagus), karaciğer ve kolonun paylaşılmasına Omfalofagus (Omphalopagus), kafatasından yapışık olan Kraniofagus (Craniopagus), Birbirlerinin alt yarısına kaynaşmış olan İskiopagus (Ischiopagus) ve birbirlerine kuyruk sokumlarından bağlı olan Pigopagus (Pygopagus) şeklindedir.
Günümüzde ultrason inceleme yöntemleri ile çekilen görüntülerden elde edilen veriler ile aile bireyleri ve doktor arasında tartışmalar yapılabilmekte, annenin isteği doğrultusunda hamilelik süreci sonlandırılabilmektedir. Yaşam oranlarının hayli düşük olması sebebiyle de gebelik sonlandırma oranı yüksek denilebilecek bir seviyededir. Örneğin, Viyana Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları Doğum Kliniği’nde görülen 14 vakanın 9’u annenin isteği ile sonlandırılmış, kalan 5 vakadan 1’i ölü doğmuş, 3’üde doğumdan sonra ölmüştür.
Yapışık ikizlik durumu iki kardeş arasında bazen gelişim bozuklukları görülmesine sebep olmuş ve iki kardeşten birinin daha az gelişmesi sonucu ölümler gerçekleşmiş ve ölen kardeş sebebi ile diğer kardeş de hayatını kaybetmiştir. Bunun sebebi olarak da iki kardeşin ortak olarak kullandığı sistemlerin ölüm sonucu iflas etmesi gösterilmiştir. Örneğin Marieme ve Ndeye adlı Senegal doğumlu 2 yaşındaki yapışık ikizler. Marieme’nin kalp yetmezliği var ve kalbinin zayıflığı yüzünden ölme ihtimali var ve bu durum ona yapışık olan daha sağlıklı kardeş Ndeye’nin de hayatını riske atmakta.
Yapışık ikizlerin ayrılması ile ilgili olarak ilk tıbbi başarı 1689’da gerçekleşmiştir ve göbek kısımlarından yapışık olan ikizler başarılı bir şekilde ayrılıp yaşamlarını devam ettirebilmiştir. Günümüze kadar kayda geçen 100’e yakın ameliyat başarılı olarak yapılmış ve ikizlerden biri ya da ikisi yaşamına devam edebilmiştir. Ancak ikizlerin ayrılmaları durumunda ortaya çıkan organ yetmezliği, solunum yetmezliği, gelişim güçlükleri gibi problemler sebebi ile hayata erkenden veda eden vakalara da rastlanmaktadır. Ameliyat ile ayırma yöntemi her bireye yapılamaz çünkü ortak kullanılan organların ve hastaların kardiovasküler anatomilerinin de incelenmesi ve göz önüne alınması gerekir. Günümüzde gelişen teknoloji ile yapışık ikizlerin ayrılması oranları hayli yükselmiş ve bu sayede uzun yıllar yaşayabilmektedirler. Deneyimlemeler sonucu erken tanı ve tedavinin önemi tekrar gösterilmiş ve en uygun müdahale zamanının anne karnında 4. ayda yapılacak olan tedaviler ile olduğu görülmüştür.
Günümüzde gelişen bu ayırma yöntemleri ile sıkça dile getirilen etik ve felsefi tartışmalar da ortaya çıkmıştır. Bu tartışmalardan birisi de ameliyatla ayırma sırasında kardeşlerden birinin feda edilmesidir. Ameliyat sırasında bazı organların birleşik olması sebebiyle (özellikle kalp, karaciğer ve akciğer) bazı durumlarda zayıf olan kardeş sağlıklı kardeş için feda edilebilmektedir.
İlk Örnekler
Yapışık ikizlik ile ilgili ilk örnek 1100’lü yıllarda İngiltere’den gelmiştir. Bu ikizler birbirlerine göğüs kafesinin karın kısmından yapışıktılar (Torakopagus) ve uzun yıllar yaşamışlardır. Florentine ikizleri 14. yüzyılda Scala Kilisesi’ndeki (Venedik) kolonların süslemelerine konu olmuşlardır. Yapışık ikizlerin en popülerleri şüphesiz 1811 yılında Siam’da (yeni ismi ile Tayland) doğan Chang ve Eng isimli ikizlerdir. Birbirlerine karın ve göğüs hizasından yapışık doğmuşlardır (Torakopagus). Chang ve Eng sağlıklı insanlar gibi büyüdüler, oyun oynadılar ve babaları gibi balıkçılık yaptılar. Daha sonra Amerikalı bir tüccar tarafından ikna edilip sirklere çıktılar. Daha sonra bir çiftlik alıp yerleştiler ve normal insanlar gibi 2 kız kardeş ile evlenip çocukları oldu. Ancak 1874 sabahı Eng, Chang’i yatağında ölü olarak buldu ve birkaç saat sonra kendisi de öldü. Chang kalp krizi geçirmişti ancak Eng’in neden öldüğü tam olarak anlaşılamadı. Öldüklerinde 21 çocukları ve turnelerden kazandıkları yüklü miktarda servetleri vardı. Bugün onlar sayesinde literatüre giren “Siyam ikizleri” kavramını kazanmış olduk.
Kaynakçalar
Topuoğlu MA. Conjoined twins: A case report. Cerrahpaşa J Med 2003; 34: 39-41. http://www.ctf.istanbul.edu.tr/dergi/online/2003v34/s1/031o2.pdf
Erhan H. CÖMERT, Hidayet ŞAL, Hakan KIZILET, Y. Semih EKİCİ, E. Seda GÜVENDAĞ GÜVEN, Süleyman GÜVEN (2017), Yapışık İkizler: 13. Gebelik Haftasında Tanısı Konulan Torako-Omfalafagus Olgusu, DOI: 10.5336/caserep.2016- 53793
BBC News Türkçe, 28.01.2019, Yapışık ikiz babasının zor seçimi, https://www.youtube.com/watch?v=-ByOypO1s1A
TWİNSUK,Resources Centre, Twins Tips İntroduction, Twins Tips, Monochorionic Monoamniotic Twins,https://www.twinsuk.co.uk/twinstips/4/135/twin-pregnancy-&-multiple- births/monochorionic-monoamniotic-twins---high-risk-pregnancy/